کم خونی گربه؛ علائم، تشخیص و درمان کم خونی چیه؟

کم خونی گربه ها در واقع همون کمبود گلبول های قرمز و هموگلوبین (یا هر دو) توی خون گربه هاست.

گلبول های قرمز خون (RBC) که توسط مغز استخوان ساخته میشن، اصلی ترین راه انتقال اکسیژن به بافت ها و اندام های بدن هستن. به طور خاص، یه پروتئین حاوی آهن در گلبول های قرمز به نام هموگلوبین، اکسیژن رو حمل می کنه.

هنگامی که یه گربه کم خونه، کاهش گلبول های قرمز و/یا هموگلوبین منجر به کاهش جریان اکسیژن به اندام های بدن میشه. این کاهش اکسیژن ممکنه منجر به آسیب به اندام هایی مثل قلب، ریه ها و کلیه ها بشه و به طور بالقوه باعث نارسایی شه.

کم خونی گربه ها اغلب یه وضعیت اورژانس پزشکیه و می تونه تهدید کننده زندگی باشه. اگه متوجه شدین که لثه های گربه شما رنگ پریده ست، بی حاله و/یا علائم دیگه ای از کم خونی داره، به دامپزشکی مراجعه کنین.

برخی از علل کم خونی، اگرچه اضطراری هستن، اما ممکنه قابل درمان باشن و پیش آگهی خوبی داشته باشن. همراه شدن کم خونی با بیماری های دیگه مثل بیماری های مزمن کلیوی، ممکنه امید به زندگی رو در گربه ها کم کنه.

انواع کم خونی گربه ها

کم خونی گربه ها به طور کلی به دو دسته احیا شونده یا غیر احیا شونده طبقه بندی میشه.

1. کم خونی های احیا شونده زمانی ایجاد میشه که مغز استخوان گلبول های قرمز کافی برای اصلاح کم خونی تولید می کنه. گربه تعداد گلبول‌های قرمز خون پایینی داره، اما گلبول‌های قرمز نابالغ در گردش هستن که نشون میده بدن در تلاشه تا چیزی رو که از دست داده جایگزین کنه.
2. کم خونی های غیر احیا شونده زمانی ایجاد میشن که مغز استخوان قادر به تصحیح کمبود گلبول های قرمز نیست، چه به این دلیل که به درستی کار نمی کنه و چه به این دلیل که منابع بدن تموم شده.

علل بالقوه زیادی برای کم خونی وجود داره و برخی از این علل می تونن همزمان وجود داشته باشن.

علائم کم خونی گربه ها

علائم کم خونی گربه شامل برخی یا همه موارد زیره:

• بی حالی
• لثه های رنگ پریده (گاهی اوقات لثه ها زرد میشن که نشون دهنده یرقانه)
• دشواری توی تنفس یا تنفس سریع
• افزایش ضربان قلب
• ضعف یا فروپاشی
• کاهش اشتها
  

علل کم خونی گربه ها

کم خونی خودش به تنهایی یه بیماری نیست، بلکه ثانویه به بیماری ها یا شرایطی توی بدنه که باعث کم خونی میشه. علل کم خونی رو میشه به سه دسته کلی تقسیم کرد. این سه دسته شامل از دست دادن خون، تخریب گلبول های قرمز و عدم تولید گلبول های قرمز جدیده.

از دست دادن خون می تونه داخلی (داخل بدن)، خارجی (خارج از بدن) یا هر دو باشه. برخی از علل شایع از دست دادن خون در گربه ها عبارتند از:

• ضربه، مثل برخورد با ماشین و تصادف
• کک / کنه که خون رو از بدن میمکن. این انگل ها می تونن توی بچه گربه های تازه متولد شده قابل توجه باشن.
• هجوم کرم قلابدار که از خون موجود توی روده تغذیه می کنه.
• تومورهای خونریزی دهنده
• زخم معده شدید
• بیماری هایی که از لخته شدن خون جلوگیری می کنن؛ مثل هموفیلی
• سمیت جونده کش های ضد انعقاد (زمانی که گربه سم موش می خوره و این سم از لخته شدن خون جلوگیری می کنه و منجر به خونریزی میشه)
• عوارض پس از جراحی، مثل باز شدن بخیه 

تخریب گلبول های قرمز (که همولیز هم نامیده میشه) می تونه به دلایل زیر رخ بده:

• کم خونی همولیتیک با واسطه ایمنی (جایی که سیستم ایمنی گربه به گلبول های قرمز حمله می کنه و اونارو از بین می بره)
• عفونت ویروس لوسمی گربه (FeLV) یا پریتونیت عفونی گربه (FIP)
• برخی از انگل های خونی مثل مایکوپلاسما هموفلیس (که قبلا به نام هموبارتونلا فلیس شناخته می شد)، Cytauxzoon felis و Babesia felis که از طریق نیش کنه به گربه ها منتقل میشن.
• سموم و مواد شیمیایی حاصل از پیاز، روی، مس یا استامینوفن 
• داروها، از جمله واکنش به آنتی بیوتیک ها و عوامل ضد انگلی
• بیماری های ژنتیکی مثل کمبود پیروات کیناز توی گربه های حبشی و سومالیایی
• ایزو اریترولیز نوزادی، وضعیتی توی بچه گربه های تازه متولد شده ست که طی اون گروه خونی بچه گربه و گربه مادر با هم سازگار نیست.
• فسفات کم، که طی سندرم تغذیه مجدد دیده میشه. وضعیتیه که توی گربه‌هایی که گرسنه موندن و ناگهان دوباره شروع به خوردن زیاد می‌کنن، رخ میده و باعث اختلالات الکترولیتی میشه.
• سرطان

عدم تولید گلبول های قرمز جدید به این معنیه که مغز استخوانی که گلبول های قرمز تولید می کنه قادر به پاسخگویی به تقاضا برای گلبول های جدید نیست. وقتی که یه گربه کم خونه، مغز استخوان باید بتونه گلبول های قرمز بیشتری تولید کنه تا جبران بشه.

دلایل عدم تولید گلبول های قرمز جدید عبارتند از:

• کم خونی ناشی از بیماری های مزمن : هر بیماری یا بیماری مزمنی می تونه به کم خونی ناشی از التهاب طولانی مدت منجر بشه که تولید RBC رو کاهش میده. شرایط مزمن شامل عفونت مزمن، تومورها و اختلالات سیستم هورمونی (مثل کم کاری تیروئید) هستش. این شایع ترین نوع کم خونی توی حیواناته.
• بیماری مزمن کلیه : کلیه ها هورمونی به نام اریتروپویتین تولید می کنن که باعث تحریک رشد گلبول های قرمز توسط مغز استخوان میشه. در بیماری کلیوی قابل توجه، کلیه ها اریتروپویتین کافی تولید نمی کنن و تولید RBC رو کاهش میدن (که منجر به کم خونی میشه).
• کمبود یا عدم تعادل شدید تغذیه ای
• ویروس لوسمی گربه (FeLV) یا ویروس نقص ایمنی گربه (FIV)
• بیماری خود ایمنی یا التهابی که روی مغز استخوان تأثیر میذاره.
• مواد شیمیایی یا سموم موثر بر مغز استخوان
• سرطانی که مستقیماً روی مغز استخوان یا RBC تأثیر میذاره.

 دامپزشک ها چجوری کم خونی رو توی گربه ها تشخیص میدن؟

دامپزشک شما یه معاینه فیزیکی روی گربه شما انجام میده و بعد از اون آزمایش خون انجام میشه. آزمایش خون نشون میده که گربه شما تعداد گلبول های قرمز خون پایین یا هماتوکریت پایینی داره (درصد خونی که از RBC ساخته شده). آزمایش خون ممکنه تغییرات دیگه ای مثل تعداد کم پلاکت ها یا تعداد گلبول های سفید خون بالا رو نشون بده که دامپزشک شما ممکنه از اونا برای تعیین نوع کم خونی گربه شما استفاده کنه.

پس از تشخیص کم خونی حیوان خانگی، دامپزشک آزمایشات بیشتری رو برای تعیین علت اصلی کم خونی توصیه می کنه.

در صورت عدم وجود علائم از دست دادن خون خارجی (خونریزی از زخم، بینی و غیره)، خونریزی داخلی بررسی خواهد شد که این کار با استفاده از تصویربرداری تشخیصی مثل اشعه ایکس و/یا اولتراسوند انجام میشه.

اگه هیچ نشونه ای از خونریزی مشاهده نشد، دامپزشک آزمایشات خون اضافی رو انجام خواهد داد. اونا همچنین ممکنه آزمایش برای بیماری های منتقل شده توسط گزش کنه یا سایر آزمایش های تخصصی رو توصیه کنن.

برای بررسی عملکرد اندام گربه و ارزیابی سایر علل کم خونی باید آزمایش ادرار انجام بشه. دامپزشک شما همچنین ممکنه از گربه شما نمونه مدفوع بگیره. این نمونه برای رد موارد انگلیه.

آزمایش فوری FeLV/FIV آزمایش مهم دیگه ایه که به دامپزشک شما کمک می کنه تا علت کم خونی گربه شما رو تعیین کنه.

اگه این نگرانی وجود داره که مغز استخوان گربه به درستی پاسخ نمیده، دامپزشک شما ممکنه آسپیراسیون مغز استخوان یا بیوپسی رو برای جمع آوری نمونه ای از مغز استخوان برای تجزیه و تحلیل توصیه کنه. برای این روش، گربه شما معمولاً تحت بیهوشی قرار میگیره. برای جمع‌آوری نمونه‌ای از مغز استخوان، یک سوزن وارد استخوان میشه. سپس نمونه به یک آزمایشگاه تخصصی فرستاده میشه که می تونه مغز استخوان رو زیر میکروسکوپ بررسی کنه.

اغلب، گربه‌های با کم خونی شدید برای بستری شدن، مراقبت ۲۴ ساعته، انتقال خون، تشخیص‌های پیشرفته و مشاوره با متخصصان به یک بیمارستان اورژانس دامپزشکی فرستاده میشن.

درمان کم خونی گربه ها

در موارد کم خونی شدید، احتمالاً نیاز به انتقال خون خواهد بود.

وقتی که گربه تثبیت شد، توجه به شناسایی و درمان علت زمینه ای کم خونی معطوف میشه. درمان بر اساس علت زمینه ای کم خونی متفاوته اما ممکنه شامل موارد زیر باشه:

• استروئیدها (پردنیزولون) و سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مثل سیکلوسپورین یا کلرامبوسیل
• آنتی بیوتیک ها
• داروهای محافظ گوارش، که داروهایی هستن که هر زخمی رو می پوشونن و در صورت وجود از تشدید استفراغ جلوگیری می کنن.
• داروی کرم زدایی
• جراحی در مورد تومور خونریزی دهنده یا عارضه جراحی قبلی
• داربپوئیتین، دارویی که به گربه های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی داده میشه تا جایگزین اریتروپویتین بشه.
• مکمل آهن

اگه گربه شما دچار تروما شده باشه، ممکنه برای توقف خونریزی و رفع کم خونی به جراحی نیاز باشه. اگه کم خونی شدید یا مداوم باشه، ممکنه به تزریق اضافی، اکسیژن درمانی و سایر مراقبت های حمایتی نیاز باشه.

بهبود و مدیریت کم خونی گربه ها

گربه‌هایی که به شدت کم خون هستن، احتمالاً باید دو تا هفت روز توی بیمارستان بستری بشن. گربه های کم خون شدید یا اونایی که دارای شرایط خود ایمنی یا سرطان هستن ممکنه پیش آگهی ضعیف یا نامشخصی داشته باشن. این گربه ها ممکنه نیاز به درمان طولانی مدت داشته باشن.

بسیاری از گربه‌های مبتلا به کم‌خونی خفیف زمانی که زودهنگام درمان بشن و سلامت کلی خوبی داشته باشن، معمولاً بهبودی کامل پیدا می‌کنن و هیچ اثر طولانی‌مدتی ندارن. با این حال، برخی از گربه‌های مبتلا به کم خونی خفیف، مثل گربه‌های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی، حتی با وجود درمان ممکنه به تدریج بدتر بشن.

پیش آگهی برای گربه هایی که خون دست دادن، ثانویه به تروما و بسته به میزان تروما و سرعت درمان متفاوت خواهد بود.

پیشگیری از کم خونی گربه ها

همه علل کم خونی گربه ها قابل پیشگیری نیستن، اما اقداماتی وجود داره که می تونین برای کاهش خطر کلی گربه انجام بدین. این اقدامات شامل موارد زیره:

1. گربه خودتونو توی داخل خونه نگه دارین تا خطر تروما و انتقال بیماری هایی مثل FeLV یا FIV رو کاهش بدین.
2. گربه رو در برابر ویروس FeLV واکسینه کنین.
3. از ابتلای گربه به انواع انگل ها پیشگیری کنین که این انگل ها شامل کرم های روده، کک و کنه میشن.
4. توصیه های دامپزشک رو در مورد اینکه گربه شما هر چند وقت یک بار به معاینات سلامتی و آزمایش خون نیاز داره، دنبال کنین. این به شما کمک می کنه شرایطی مثل بیماری مزمن کلیوی رو زود تشخیص بدین. مداخله زودهنگام می تونه پیشرفت بیماری رو کند کنه.
5. به گربه تون رژیم غذایی منظم و سالم بدین.
6. مواد سمی مثل پیاز یا استامینوفن رو از دسترس گربه دور نگه دارین.
7. پس از اعمال جراحی، توصیه های دامپزشک رو در مورد محدودیت فعالیت دنبال کنین.
   

سوالات متداول درباره کم خونی گربه ها

در اخر به چند سوال رایج شما درباره کم خونی گربه ها پاسخ میدیم:

چجوری می تونم یه گربه کم خون رو مجبور به خوردن غذا کنم؟

گربه‌های کم‌خون میتونن از محرک‌های اشتها مثل ماروپیتان سیترات (Cerenia®) بهره ببرن. همچنین می تونین غذای ویژه ای مثل غذای گرم کنسرو شده رو امتحان کنین. توصیه های دامپزشک رو برای مدیریت علت زمینه ای کم خونی دنبال کنین.

علت کاهش شمار گلبول های قرمز خون در گربه ها چیه؟

گلبول های قرمز خون پایین می تونه به دلیل از دست دادن خون، از بین رفتن گلبول های قرمز خون یا عدم تولید گلبول های قرمز کافی توی بدن باشه.

منبع: petmd

دکتر ژینوس مرتضوی

دانشجوی دکتری عمومی دانشگاه سمنان