بیماری های عصبی گربه؛ علل، علائم و درمان این اختلالات چیه؟

بیماری های عصبی گربه توسط متخصصان دامپزشکی که روی حیطه مغز و اعصاب مسلط هستن درمان میشن. گربه شما ممکنه هیچوقت به مراقبت یه متخصص مغز و اعصاب نیاز نداشته باشه، اما درک اختلالات عصبی توی گربه ها مفیده تا بدونین که در صورت وجود، چه علائمی رو باید جستجو کنین و چه زمانی چنین متخصصی باید توی مراقبت از گربه شما مشارکت کنه.

سیستم عصبی گربه چه کاری هایی انجام میده؟

سیستم عصبی گربه، که شبیه به سیستم عصبی انسان ها و سایر پستاندارانه، شامل مغز، نخاع و اعصاب محیطیه.

مغز نسبتاً توسعه یافته گربه ها به عملکردهای اجرایی مثل تصمیم گیری، حافظه و کنترل عاطفی/رفتاری اجازه میده. همچنین می تونین از سیستم عصبی گربه خودتون به خاطر شخصیت منحصر به فرد گربه تشکر کنین، چون همین شخصیت هم زیر نظر دستگاه عصبی کنترل میشه!

ماهیچه های گربه هم توسط سیستم عصبی اونا کنترل میشه. این سیستم امکان حرکت هماهنگ ماهیچه هارو فراهم می کنه و به گربه ها مهارت خاصی برای شکار و گرفتن غذا میده.

علائم اختلالات عصبی و بیماری های عصبی گربه ها

موارد پایین رایج ترین نشونه های مشکل و بیماری های عصبی گربه هاست:

• ضعف
• راه رفتن لرزان (آتاکسی)
• عدم تعادل، سرگیجه
• بی اختیاری مدفوع یا ادرار: در واقع گربه توی استفاده از ظرف خاک مشکل داره.
• رفتار نامناسب
• سرگردانی
• دور زدن
• درد: علائم درد شامل صدا زدن و عدم تمایل به نوازش یا بلند شدن مثل همیشه ست.
• تشنج
• قایم شدن
• کاهش اشتها

اگه نگران سلامتی گربه خودتون هستین یا هر یک از این علائم رو مشاهده می کنین، با دامپزشک تماس بگیرین. دامپزشک ها در صورت نیاز می تونن گربه شما رو برای ارزیابی عصبی و پی بردن به بیماری های عصبی گربه ارجاع بدن.

شایع ترین اختلالات و بیماری های عصبی گربه ها

خوشبختانه، گربه‌ها نسبت به سگ‌ها کمتر دچار اختلالات عصبی هستن. اون اختلالاتی که در گربه‌ها شایع‌تر هستن می‌تونن به دلیل نقص مادرزادی، بیماری عفونی، بیماری زمینه‌ای، ضربه یا دلایل ناشناخته مرتبط با افزایش سن ایجاد بشن.

تومورهای مغزی

با شروع از مغز، ترسناک ترین بیماری های عصبی گربه، تشخیص تومور مغزیه. با این حال، این تشخیص همیشه برای گربه شما حکم مرگ نداره. انواع معمولی تومورهای مغزی در گربه ها، مثل مننژیوم و ماکروآدنوم هیپوفیز در واقع قابل درمان هستن.

ما دقیقاً نمی دونیم که چه چیزی باعث ایجاد تومورهای مغزی در گربه ها میشه، اما می دونیم که این تومورها عمدتاً گربه های مسن رو تحت تأثیر قرار میدن. یکی از اولین علائم تومور مغزی، تشنج در سنین بالاتره. ابتلا به صرع اولیه در گربه‌ها در مقایسه با سگ‌ها بسیار کمتر اتفاق میفته، بنابراین ما معمولاً برای بیماران تشنجی گربه‌سانان، به‌ویژه گربه‌های مسن‌تر، تحقیقات بیشتری رو توصیه می‌کنیم.

اختلال عملکرد شناختی

اختلال عملکرد شناختی یکی دیگه از بیماری های عصبی گربه های پیره که ناشی از مغزه. این بیماری مشابه بیماری آلزایمر توی انسان هاست، طوری که گربه‌های مبتلا ممکنه گیج و سرگردان به نظر برسن و احتمالاً افراد مورد علاقه خودشونو نمی‌شناسن. برای گربه های مبتلا به اختلال عملکرد شناختی  درمان رو با غنی سازی محیطی، تغذیه با کیفیت بالا و داروها برای کمک به خواب ارائه میدیم.

هیدروسفالی (آب آوردگی مغز)

برخی از بچه گربه ها ممکنه از سنین جوانی علائم سردرگمی یا سرگردانی نشون بدن، یا توی کنار اومدن با بقیه اعضای خونه یا یادگیری جای خاکشون مشکل داشته باشن. توی این بچه گربه ها، ما بیشتر نگران نقص های مادرزادی مثل هیدروسفالی هستیم که یکی از بیماری های عصبی گربه هاست.

هیدروسفالی در واقع تجمع مایع مغزی نخاعی اطراف بافت طبیعی مغزه. بچه گربه های آسیب دیده هنوز هم می تونن حیوانات خانگی عالی ای باشن، اما نیازهای ویژه اونا باید توسط سرپرست های حیوان خانگی بسیار دلسوز برطرف بشه.

هیپوپلازی مخچه

نقص مادرزادی دیگه ای که توی بچه گربه ها مشاهده میشه، هیپوپلازی مخچه ست. این بیماری توسط ویروس پنلوکوپنی گربه (پاروویروس گربه) توی گربه های باردار ایجاد میشه و بعد از اون بچه گربه های اونارو آلوده می کنه.

مخچه بخشی از مغزه که حرکات هماهنگ و تعادل رو کنترل می کنه، بنابراین می تونین تصور کنین که این بچه گربه ها کاملاً لرزان هستن و تعادل ندارن. این بیماری دردناک نیست و کیفیت زندگی گربه رو تحت تاثیر قرار نمیده. در واقع همونطور که رشد می کنن، یاد می گیرن که با ناهماهنگی به بهترین شکل ممکن کنار بیان.

بیماری های عفونی

 بیماری های عصبی گربه رو میشه به عنوان پیامد مستقیم یه بیماری عفونی در نظر بگیریم. اکثر این عوامل عفونی از گربه ای به گربه دیگه منتقل نمیشن، بلکه توی محیط باقی میمونن.

به عنوان مثال میشه به توکسوپلاسموز و بیماری های قارچی اشاره کرد که می تونه هر بخشی از سیستم عصبی گربه رو تحت تاثیر قرار بده. گربه‌ها همچنین می‌تونن به دلیل پریتونیت عفونی گربه (FIP)، که یه نسخه جهش‌یافته از کرونا ویروس بسیار مسری گربه هاست، آسیب عصبی داشته باشن.

کرونا ویروس گربه معمولاً باعث بیماری گوارشی خفیف تا متوسط ​​میشه، اما توی گربه های خاص، ویروس می تونه جهش پیدا کنه و باعث ایجاد FIP بشه. گربه‌های مبتلا می‌تونن به گونه‌های به اصطلاح مرطوب یا خشک FIP مبتلا بشن. نسخه خشک FIP هستش که ممکنه باعث آسیب و علائم عصبی بشه.

سندرم وستیبولار (سرگیجه)

شایع ترین علت سندرم وستیبولار ایدیوپاتیکه، به این معنی که ما نمی تونیم علت اونو پیدا کنیم و به طور معمول بیماران مسن رو تحت تاثیر قرار میده.

گربه‌ها همچنین اغلب دچار عفونت گوش در پشت پرده گوش میشن، جایی که به راحتی نمیشه این عفونت رو در طول معاینه گوش معمولی دید. یه عفونت به خودی خود می تونه باعث سندرم دهلیزی (سرگیجه) بشه، که باعث میشه گربه تعادل خودشو از دست بده، زمین بخوره، و چشم هاش به طور غیرطبیعی حرکت کنه (نیستاگموس).

اگه این عفونت‌های گوش درمان نشه، می‌تونه به آبسه‌های مغزی تبدیل بشه و منجر به علائم شدیدتری مثل تشنج و کاهش فعالیت ذهنی بشه.

یکی دیگه از علل بسیار شایع سندرم دهلیزی در گربه ها سکته مغزیه که معمولاً ثانویه به یه اختلال زمینه ای قلبی عروقی، متابولیک یا غدد درون ریزه.

سندرم دهلیزی همچنین می تونه در اثر بیماری مخچه یا ساقه مغز، مثل FIP، تومورهای مغزی یا سکته ایجاد بشه. در جنوب شرقی ایالات متحده، گربه ها می تونن از لاروهایی که از طریق مغز عبور می کنن، دهلیزی بشن که منجر به انسفالوپاتی ایسکمیک گربه میشه. این بیشتر در ماه های گرم بهار، تابستان و پاییز دیده میشه.

مسائل نخاعی

به ندرت، گربه ها با مشکلات نخاعی تشخیص داده میشن. این مسائل باعث ناهنجاری های راه رفتن، از جمله ضعف و راه رفتن لرزان میشه. علل می تونه از ضربه به ستون فقرات تا بیماری های عفونی مثل FIP تا فتق دیسک بین مهره ای متغیر باشه. تصویربرداری های پیشرفته مثل سی تی اسکن یا MRI اغلب برای تشخیص مشکلات ستون فقرات توصیه میشه.

اختلالات عصبی عضلانی

گربه ها همچنین می تونن به دلیل اختلالات عصبی عضلانی دچار ضعف بشن. این گربه ها نمی تونن فعالیت زیادی انجام بدن، توی سر و گردن خودشون احساس ضعف دارن‌ و نمی تونن سر خودشونو بلند کنن و همچنین ممکنه به نظر برسه که روی مچ دست یا مچ پا راه میرن.

برخی از این اختلالات معمولاً با سایر اختلالات متابولیک یا غدد درون ریز مثل بیماری کلیوی یا دیابت مرتبط هستن. برخی دیگه از اختلالات خود ایمنی هستن، مثل میاستنی گراویس، که می تونه توسط درمان های خاصی برای پرکاری تیروئید ایجاد بشه. شما همچنین می تونین این مورد رو همراه با کمبود تیامین مرتبط با رژیم غذایی نامتعادل مشاهده کنین.

دامپزشک ها چجوری بیماری های عصبی گربه رو تشخیص میدن؟

اساس عصب شناسی گربه ها یه معاینه عصبی جامعه. این معاینه در واقع یه معاینه فیزیکی تخصصیه که رفتار، وضعیت بدن، رفلکس ها/پاسخ به محرک ها و توانایی راه رفتن و قرار دادن پنجه های گربه رو ارزیابی می کنه.

گربه‌ها نمی‌تونن به ما بگن که چه زمانی درد دارن و تشخیص این موضوع برای اکثر سرپرست های حیوانات خانگی بسیار سخته، چون اونارو به خوبی پنهان می‌کنن. اما یه متخصص مغز و اعصاب دامپزشکی می تونه تشخیص بده که آیا گربه شما در طول معاینه درد داره یا نه.

دامپزشک شما همچنین یه شرح حال کامل می گیره، که می تونه سرنخ هایی رو برای کمک به عدم وجود یه بیماری عصبی ارائه بده. به طور خاص، اونا در مورد تعاملات گربه شما با افراد و هم خانه هاش، عادات مربوط به ظرف خاک و اشتها می پرسن. اگه می تونین، از رفتار غیر طبیعی گربه فیلم بگیرین تا به دامپزشک نشون بدین، چون چندین بیماری می تونن اختلالات عصبی مشابه رو ایجاد کنن.

متخصصان مغز و اعصاب دامپزشکی می تونن از تاریخچه گربه و یافته های معاینه عصبی استفاده کنن تا مشخص کنن که مشکل در کجای سیستم عصبیه و بعد، از آزمایش های بیشتر برای تشخیص مشکل استفاده می کنیم.

دامپزشک شما احتمالاً آزمایش هایی رو برای رد مشکلات متابولیک، غدد درون ریز یا عفونی که می تونه روی سیستم عصبی تأثیر بذاره انجام میده. دامپزشک شما همچنین ممکنه از ستون فقرات گربه شما عکسبرداری کنه تا هرگونه ناهنجاری که ممکنه باعث درد یا مشکل توی راه رفتن بشه رو بررسی کنه.

اطلاعات به دست اومده از معاینه عصبی به متخصص کمک می کنه تا مشخص کنه کدوم اجزای سیستم عصبی تحت تأثیر قرار گرفتن. بعدش با استفاده از این داده ها می تونن لیستی از بیماری های احتمالی ایجاد کننده مشکلات رو تهیه کنن.

درمان بیماری های عصبی گربه ها

بسته به مشکل خاصی که گربه شما داره، درمان بسیار متفاوت خواهد بود. اما در بیشتر موارد، اگه گربه شما یه اختلال عصبی داشته باشه، درمان برای اون وجود خواهد داشت.

برنامه درمانی ممکنه از آنتی بیوتیک و/یا استروئید برای یه بیماری عفونی یا التهابی تا جراحی برای رفع آسیب ستون فقرات متغیر باشه. ما می‌تونیم انواع خاصی از تومورهای مغزی رو با جراحی درمان کنیم، و سایر انواع سرطان مغز یا ستون فقرات ممکنه به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی پاسخ خوبی بدن.

آیا می تونیم از بیماری های عصبی گربه ها جلوگیری کنیم؟

سیستم عصبی، به ویژه مغز، می تونه به ناهنجاری ها در سایر نقاط بدن واکنش نشون بده. به همین دلیل بسیار مهمه که مراقبت های پیشگیرانه رو برای کاهش بیماری های عصبی گربه لحاظ کنین.

معاینات فیزیکی سالانه (یا دوسالانه) و تست های آزمایشگاهی متناسب با سن توصیه میشه تا شما و دامپزشکتون بتونین سندرم هایی مثل بیماری مزمن کلیوی، فشار خون بالا، هپاتیت و دیابت رو مدیریت کنین. این بیماری ها می تونن پیامدهای عصبی از جمله سکته مغزی، تشنج، کاهش توانایی ذهنی و مشکل در راه رفتن/ضعف به همراه داشته باشن.

پیروی از دستورالعمل های واکسیناسیون و داروهای پیشگیرانه هم مهمه؛ چون بیماری های ویروسی و انگلی می تونن پیامدهای عصبی داشته باشن و باعث بیماری های عصبی گربه بشن. از راهنمایی های دامپزشک برای استفاده از داروها پیروی کنین، چون برخی از داروهای پیشگیری کننده از کک و کنه که برای سگ ها بی خطر هستن، در گربه ها سمی هستن و منجر به لرزش و تشنج بالقوه کشنده میشن. برخی از آنتی بیوتیک ها هم اگه خارج از دوز و مدت زمان توصیه شده دامپزشک استفاده بشن، می تونن باعث آسیب عصبی بشن.

منبع: petmd

دکتر ژینوس مرتضوی

دانشجوی دکتری عمومی دانشگاه سمنان